Wanneer ben je in Nederland een ambtenaar? Een ambtenaar is een natuurlijk persoon met een ambtelijke aanstelling. De ambtelijke aanstelling is een besluit dat eenzijdig door de werkgever wordt genomen. U bent dus als ambtenaar werkzaam in openbare dienst en u dient als het ware het algemeen belang en het belang van de overheid.

Rechtspositieregelingen

De rechten en plichten van ambtenaren zijn vastgelegd in speciale regelingen,. Afhankelijk van de vraag bij welk onderdeel van de overheid u werkzaam bent, geldt voor u een specifieke rechtspositieregeling.

In Nederland zijn verschillende soorten ambtenaren die ieder gebonden zijn aan eigen regels, de zogenaamde rechtspositieregelingen. Zo zijn er de bekende rijksambtenaren, provincieambtenaren en gemeenteambtenaren, maar ook ambtenaren die bijvoorbeeld werkzaam zijn bij universiteiten, waterschappen of in het onderwijs. De op u als ambtenaar van toepassing zijnde regels worden bepaald door het overheidsonderdeel waar u werkt.

Als provincieambtenaar ben tu logischerwijs in dienst van de provincie en valt u onder de CAP (Collectieve Arbeidsvoorwaardenregeling Provincies). Gemeenteambtenaren hebben een eigen regeling waarin hun rechten en plichten zijn vastgelegd. Dit is de CAR-UWO (Collectieve Arbeidsvoorwaardenregeling en Uitwerkingsovereenkomst).

Deze separate rechtspositieregelingen voor hebben vaak een eigen bovenwettelijke uitkeringsregeling waarop naast de gewone WW een beroep gedaan kan worden.

Rechten en plichten

Aan een ambtenaar worden in vergelijking met een reguliere werknemer in het algemeen strengere eisen gesteld waar het gaat om correct gedrag. Een ambtenaar vervult een voorbeeldfunctie. Aan u als ambtenaar worden dan ook hoge(re) eisen gesteld waar het gaat om integriteit. Zo zijn de normen en waarden van ambtenaren vastgelegd in een aantal gedragscodes zoals de Modelgedragscode Integriteit Sector Rijk.

Andere bijzondere verplichtingen die voor ambtenaren gelden omvatten bijvoorbeeld de geheimhoudingsverplichting van informatie die hen bekend zijn in het kader van hun functie, een verbod om giften van derden aan te nemen, de verplichting om dienstkleding te dragen en de verplichting om eventuele nevenwerkzaamheden te melden.

Een ander groot verschil is dat de werkgever van ambtenaren eenzijdig besluiten kan nemen met betrekking tot de positie en de werkzaamheden van een ambtenaar. Dit is de reden dat er veel eigen bovenwettelijke uitkeringsregelingen zijn voor de verschillende soorten ambtenaren.

Voor ambtenaren die misstanden willen melden zijn er vanaf 2010 speciale klokkenluidersregelingen in het leven geroepen.